In de Groene Amsterdammer nr. 1 en 2. van 2013, schreef Loek Zonneveld over de laatste twee voorstellingen van 2012.
In de Nederlandse podiumkunsten zijn we op Nieuwjaarsdag begonnen aan de jaren van ná de kunstsanering. Er is veel weg. Of grof verbouwd. Kunstenaars zijn gewaarschuwd: de sociaal-democratie baart in de 21ste eeuw vooral kunsthaters. Bij de grootverdieners in de kunsten lijkt het ondertussen business as usual.
Van alle ellende was tegen het eind van het jaar weinig tot niks te merken in Toegestaan is wat bevalt, een initiatief waarin de geheel of gedeeltelijk uit het landschap gesmeten (of er nooit in toegelaten) potsenmakers van Discordia, Bambie, De Theatertroep en individuele toneelfreelancers een tot in de nachtelijke uren voortdurende montage maakten van wat ons de komende tijd nog aan moois te wachten staat. Voornaamste boodschap: de narren van de kleine podia blijven mooie dingen maken tegen het cultuurcynisme in.
Deel van het 25-koppige ensemble in deze eindejaarsproductie waren ook de toneelspelers van ’t Barre Land uit Utrecht. Zij reizen deze maand nog rond met wat voorlopig de laatste voorstelling is uit hun vorige leven, dat ruim twintig jaar heeft mogen duren. Klad heet die voorstelling, onder meer bedacht vanuit een kladboekje met aforismen van de achttiende-eeuwse natuurkundige Lichtenberg. Die vond de bliksemafleider uit en werd er door de boeren in zijn omgeving vervolgens van beschuldigd dat hij de bliksem juist opwekte. Over die omkering van oorzaak en gevolg en andere sprongen in tijd en ruimte gaat Klad. Ze beginnen kaal, met uitgestelde opkomsten en opborrelende vermoedens. Daarna wordt er een toneelwerkelijkheid opgebouwd (letterlijk) om enkele van die vermoedens proefondervindelijk te onderzoeken. Ze eindigen weer op een leeggeruimde speelvloer die ze vullen met prachtige scènes uit de opening van een stuk van Tsjechov, waarin oorzaak en gevolg permanent door elkaar worden geklutst door types die niet beseffen wat ze elkaar daarmee aandoen. Klad is een blijmakende voorstelling van levensartiesten die inzien dat de tijd hen dwingt om de kladboeken van hun kunstenaarschap weer terug te zoeken, te bladeren in hun aantekeningen en zich op te maken voor nieuwe projecten. Utrecht zal nog spijt krijgen van het verbannen van deze troep. Ze moeten het zelf maar weten. Nou vooruit, één aforisme van Lichtenberg: ‘Man sollte nie so viel zu tun haben, dass man zum Nachdenken keine Zeit mehr hat.’